Στις κάλπες προσέρχονται σήμερα οι Τούρκοι πολίτες για τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών που θα μπορούσε να παρατείνει την 20χρονη κυριαρχία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και την ολοένα και πιο αυταρχική πορεία της Τουρκίας.
Η ψηφοφορία ξεκίνησε στις 8 π.μ. τοπική ώρα και θα ολοκληρωθεί στις 5 μ.μ.Το αποτέλεσμα αναμένεται να αρχίσει να γίνεται σαφές νωρίς το βράδυ.
Ο Ερντογάν, 69 ετών, αψήφησε τις δημοσκοπήσεις και προηγήθηκε άνετα με προβάδισμα σχεδόν πέντε μονάδων έναντι του αντιπάλου του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στον πρώτο γύρο στις 14 Μαΐου. Ωστόσο, έπεσε λίγο κάτω από το 50% που χρειαζόταν για να αποφύγει έναν δεύτερο γύρο.
Η απροσδόκητα ισχυρή του εμφάνιση εν μέσω μιας βαθιάς κρίσης κόστους ζωής και η νίκη στις κοινοβουλευτικές εκλογές για έναν συνασπισμό του συντηρητικού ισλαμικού ριζοσπαστικού Κόμματός του AKP, του εθνικιστικού MHP και άλλων, ενθάρρυνε τον βετεράνο πολιτικό που λέει ότι η ψήφος σε αυτόν είναι ψήφος για σταθερότητα.
Οι εκλογές θα κρίνουν όχι μόνο ποιος ηγείται της Τουρκίας, μιας χώρας με 85 εκατομμύρια κατοίκους, αλλά και πώς θα κυβερνηθεί, που οδηγείται η οικονομία της αφού το νόμισμά της έπεσε στο ένα δέκατο της αξίας του έναντι του δολαρίου μέσα σε μια δεκαετία, αλλά και η μορφή της εξωτερικής της πολιτικής.
Ο Κιλιτσντάρογλου, 74 ετών, είναι υποψήφιος μιας εξακομματικής συμμαχίας της αντιπολίτευσης και ηγείται του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) που δημιουργήθηκε από τον ιδρυτή της Τουρκίας Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Το στρατόπεδό του δυσκολεύεται να ανακτήσει τη δυναμική του μετά το σοκ στον πρώτο γύρο, καθώς έμεινε πίσω κόντρα σε όλες τις δημοσκοπήσεις σχεδόν.
Οι πρώτες εκλογές έδειξαν μεγαλύτερη από το αναμενόμενο υποστήριξη στον εθνικισμό – μια ισχυρή δύναμη στην τουρκική πολιτική που έχει σκληρύνει από χρόνια εχθροπραξιών με Κούρδους μαχητές, μια απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 και την εισροή εκατομμυρίων προσφύγων από τη Συρία.
Ο τρίτος υποψήφιος για την προεδρία και σκληροπυρηνικός εθνικιστής Σινάν Ογάν δήλωσε ότι υποστηρίζει τον Ερντογάν με βάση την αρχή του «ασταμάτητου αγώνα (εναντίον) της τρομοκρατίας», αναφερόμενος σε φιλοκουρδικές ομάδες. Κέρδισε το 5,17% των ψήφων.
Ένας άλλος εθνικιστής, ο Ουμίτ Οζντάγκ, ηγέτης του αντιμεταναστευτικού Κόμματος Νίκης (ZP), ανακοίνωσε μια συμφωνία που δηλώνει την υποστήριξη του ZP στον Κιλιτσντάρογλου, αφού είπε ότι θα επαναπατρίσει μετανάστες. Το ZP κέρδισε το 2,2% των ψήφων στις κοινοβουλευτικές εκλογές.
Μια δημοσκόπηση του Κόντα για τον δεύτερο γύρο προβλέπει πρωτιά του Ερντογάν με 52,7% και ποσοστό 47,3% στον Κιλιτσντάρογλου μετά τη διανομή των αναποφάσιστων ψηφοφόρων. Η έρευνα διεξήχθη το διάστημα 20-21 Μαΐου, προτού ο Ογκάν και ο Οζντάγκ αποκαλύψουν τη γραμμή υποστήριξής τους στον β’ γύρο.
Μείζον διακύβευμα του δεύτερου γύρου είναι οι 8,3 εκατ. ψήφοι των πολιτών οι οποίοι δεν εκφράστηκαν στον πρώτο γύρο — μολονότι η συμμετοχή έφθασε το 87%.
Ένα άλλο κλειδί είναι πώς θα ψηφίσουν οι Κούρδοι της Τουρκίας, που αποτελούν περίπου το ένα πέμπτο του πληθυσμού.
Το φιλοκουρδικό κόμμα του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) υποστήριξε τον Κιλιτσντάρογλου στον πρώτο γύρο, αλλά, μετά τα παζάρια του με τη δεξιά για να κερδίσει ψήφους εθνικιστών, προέτρεψε τους ψηφοφόρους να απορρίψουν το «καθεστώς ενός ανθρώπου» του Ερντογάν, χωρίς να αναφερθεί συγκεκριμένα στον Κιλιτσντάρογλου.
«Η Τουρκία έχει μια μακρόχρονη δημοκρατική παράδοση και μια μακροχρόνια εθνικιστική παράδοση, και αυτή τη στιγμή είναι ξεκάθαρα η εθνικιστική που κερδίζει. Ο Ερντογάν συνδύασε τη θρησκευτική και την εθνική υπερηφάνεια, προσφέροντας στους ψηφοφόρους έναν επιθετικό αντιελιτισμό», σχολίασε ο Nicholas Danforth, Τούρκος ιστορικός και μη μόνιμος υπότροφος στο think tank ΕΛΙΑΜΕΠ.
«Περισσότερος Ερντογάν σημαίνει περισσότερος Ερντογάν. Οι άνθρωποι γνωρίζουν ποιος είναι και ποιο είναι το όραμά του για τη χώρα, και φαίνεται ότι πολλοί από αυτούς το εγκρίνουν» συμπλήρωσε.
Ο Ερντογάν έχει αναλάβει τον αυστηρό έλεγχο των περισσότερων θεσμών της Τουρκίας και έχει παραγκωνίσει φιλελεύθερους και επικριτές. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στην Παγκόσμια Έκθεσή του για το 2022, ανέφερε ότι η κυβέρνηση του Ερντογάν έχει πάει πίσω το ιστορικό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Τουρκίας κατά δεκαετίες.
Ωστόσο, εάν οι Τούρκοι εκδιώξουν τον Ερντογάν, θα είναι σε μεγάλο βαθμό επειδή είδαν την ευημερία, την ισότητα και την ικανότητά τους να καλύπτουν βασικές ανάγκες να μειώνονται, με τον πληθωρισμό να ξεπερνά το 85% τον Οκτώβριο του 2022.
Ο Κιλιτσντάρογλου, πρώην δημόσιος υπάλληλος, έχει δεσμευτεί να ανακαλέσει πολλές από τις σαρωτικές αλλαγές του Ερντογάν στην τουρκική εσωτερική, εξωτερική και οικονομική πολιτική. Έχει επίσης δεσμευτεί ότι θα επέστρεφε στο κοινοβουλευτικό σύστημα διακυβέρνησης, από το εκτελεστικό προεδρικό σύστημα του Ερντογάν, που πέρασε οριακά σε δημοψήφισμα το 2017.
